ฐานข้อมูลแหล่งศิลปกรรม นครราชสีมา ฐานข้อมูลแหล่งศิลปกรรม นครราชสีมา

Close

ข้อมูลของแหล่งศิลปกรรม

ภาพประกอบ
ลำดับที่
รายละเอียดภาพ : ด้านทิศตะวันออกของปราสาทประธาน ปราสาทหินบ้านถนนหัก
ชื่อแหล่ง

ปราสาทหินบ้านถนนหัก หรือเมืองเก่า

ประเภทแหล่งเรียนรู้

แหล่งศิลปกรรม

หมู่บ้าน ถนนหัก ตำบล บ้านใหม่ อำเภอ หนองบุญมาก จังหวัด นครราชสีมา
หมายเหตุ : -

ปราสาทหินบ้านถนนหัก ตำบลบ้านใหม่ อำเภอหนองบุญมาก จังหวัดนครราชสีมา ได้มีการขุดแต่งลอกชั้นดินออกจากตัวปราสาททั้งหมดแล้วและได้ปรากฏตัวปราสาทหินที่ก่อด้วยศิลาแลง โดยปราสาทหินหันหน้าไปทางด้านทิศตะวันออก บริเวณปราสาทพบปรางค์ประธานมีฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุม ด้านในปรางค์ประธานมีแท่นประดิษฐานรูปเคารพ ซึ่งปัจจุบันไม่พบเทวรูปดังกล่าวในปรางค์ประธาน และส่วนยอดของปรางค์ประธานพังทลายลงมาเหลือเพียงแต่ตัวปรางค์กรอบประตูของปรางค์ประธานทำด้วยหินทรายมีการทำลวดลายในการบากหินเป็นแนวยาวเลียนแบบเครื่องไม้ ปัจจุบันยังเห็นลวดลายดังกล่าวอยู่ใกล้ ๆ ปรางค์ประธานพบฐานอาคารขนาดเล็กตั้งอยู่ทางด้านทิศเหนือและทิศใต้อยู่ด้านละ ๑ ฐาน และมีการวางกรอบหินศิลาแลงเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ปัจจุบันมีหญ้าขึ้นปกคลุมและไม่ทราบการใช้ประโยชน์จากฐานทั้ง ๒ นี้ ปราสาทดังกล่าวมีการล้อมรอบด้วยกำแพงแก้วที่บางส่วนของกำแพงพังทลาย โดยกำแพงแก้วก่อด้วยศิลาแลง มีการเจาะช่องกำแพงแก้วทางด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้เป็นช่องประตูความกว้างประมาณ ๑เมตรและยังมีการเจาะช่องกำแพงแก้วทางด้านทิศตะวันตกให้เป็นประตูทางออกด้านหลังปราสาท ความกว้างประมาณ ๑ เมตร เช่นกัน ซุ้มประตูหรือโคปุระก่อด้วยศิลาแลง มีลักษณะยกปีกก่อทึบ ๒ ชั้นทั้ง ๒ ข้าง ส่วนฐานของซุ้มประตูมีการวางก้อนหินสูงจากพื้น ๓ชั้น สระน้ำขุดล้อมรอบตัวปราสาททั้ง ๒ ด้านแต่เดิมมีทางเข้าออกเพียงด้านเดียว คือ ด้านทิศตะวันออก แต่ในปัจจุบันนี้มีการทำคันดินเชื่อมกับคันดินบริเวณรอบปราสาท เพื่อง่ายและสะดวกต่อการเข้าออกตัวปราสาท นอกจากนี้ บริเวณด้านทิศตะวันออกของปราสาทมีกองชิ้นส่วนสถาปัตยกรรมที่หลงเหลือจากการบูรณะกองวางไว้
ปราสาทหินบ้านถนนหักแห่งนี้เป็นศาสนสถานขอมในอดีตนั้นใช้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาฮินดูหรือศาสนาพราหมณ์ลัทธิมหานิกายสันนิษฐานว่าถูกสร้างขึ้นในช่วงตอนปลายสมัยพระเจ้าราเชนทรวรมัน หรือประมาณครึ่งหลังของพุทธศตวรรษที่ ๑๕ ในปัจจุบันนี้ปราสาทหินบ้านถนนหักไม่ได้ใช้ในการประกอบพิธีกรรมทางศาสนาเหมือนดังอดีต แต่ถูกเปลี่ยนแปลงสถานะความสำคัญให้เป็นแหล่งเรียนรู้ทางประศาสตร์และโบราณคดีแก่ผู้ที่สนใจในด้านนี้ โดยปราสาทหินบ้านถนนหัก เป็นศาสนสถานขอมขนาดเล็ก ซึ่งไม่ค่อยมีผู้คนรู้จักมากนัก เพราะตั้งอยู่ในที่ที่ห่างไกลจากตัวเมือง จะรู้จักเฉพาะผู้คนในพื้นที่ปราสาทดังกล่าวและพื้นที่ใกล้เคียงเท่านั้น ปัจจุบันปราสาทหินบ้านถนนหักจะอยู่ในการดูแลของกรมศิลปากร แต่ได้ให้ชาวบ้านเป็นผู้ดูแลความสะอาดเรียบร้อยของบริเวณโดยรอบปราสาทเท่านั้นและบริเวณปราสาทหินบ้านถนนหักในปัจจุบันนี้ ยังมีชิ้นส่วนประกอบสถาปัตยกรรมสำคัญ ๆ ที่ยังหลงเหลืออยู่ ซึ่งอยู่บริเวณด้านทิศตะวันออกของปราสาท โดยถูกนำมากองไว้ไม่ได้ใช้ประโยชน์ใด ๆ และไม่สามารถนำขึ้นไปติดตั้งวางเรียงในตำแหน่งเดิมได้

ร่วมอนุรักษ์

" แหล่งศิลปกรรมท้องถิ่น "

ฐานข้อมูลแหล่งศิลปกรรม จังหวัดนครราชสีมา (นครชัยบุรินทร์)
โดย สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา

สนับสนุนงบประมาณการศึกษาค้นคว้าโดย

หน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่นจังหวัดนครราชสีมา
สำนักนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม